Tổng quan
Bản tóm tắt chính sách này, được xây dựng bởi UN Women, UNDP, CARE, Oxfam và SNV tại Việt Nam, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lồng ghép bình đẳng giới vào các chính sách và hành động nhằm thích ứng với biến đổi khí hậu (CCA) và giảm thiểu rủi ro thiên tai (DRR). Đây là bản cập nhật của một bản tóm tắt chính sách năm 2012 và phản ánh kết quả của nhiều nghiên cứu và thảo luận. Nghiên cứu nhấn mạnh rằng mặc dù Việt Nam có khung pháp lý vững chắc về bình đẳng giới, nhưng nhận thức và việc áp dụng các nguyên tắc này trong bối cảnh khí hậu và thiên tai vẫn cần được tăng cường. Mục tiêu của bản tóm tắt là nâng cao nhận thức cho các nhà hoạch định chính sách, cơ quan lập pháp và các bên liên quan khác về tầm quan trọng của bình đẳng giới đối với phát triển bền vững và khả năng chống chịu. Báo cáo cũng dựa trên kinh nghiệm từ các tổ chức như Nhóm công tác về Biến đổi khí hậu và Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam.
Những phát hiện chính
- Phụ nữ đóng vai trò quan trọng trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu và thiên tai, nhưng năng lực, nhu cầu và những yếu kém cụ thể của họ cần được xem xét trong các chính sách và hành động.
- Mặc dù đã có những cam kết pháp lý, việc phản ánh mạnh mẽ hơn về bình đẳng giới và nâng cao vị thế của phụ nữ là cần thiết trong các chính sách và hành động về thích ứng biến đổi khí hậu và giảm thiểu rủi ro thiên tai trên tất cả các lĩnh vực.
- Cần đầu tư nhiều hơn vào việc nâng cao năng lực thông qua các khóa đào tạo và công cụ thu thập dữ liệu, phân tích giới và lồng ghép giới trong các chính sách thích ứng biến đổi khí hậu và giảm thiểu rủi ro thiên tai.
- Sinh kế của phụ nữ đặc biệt bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu và thiên tai, do đó cần được bảo vệ bằng cách đảm bảo họ tiếp cận được thông tin, đào tạo, công nghệ, tài chính, nguồn lực và an sinh xã hội.
- Cần tăng cường phối hợp, hợp tác và đối thoại về thích ứng biến đổi khí hậu và giảm thiểu rủi ro thiên tai có nhạy cảm giới giữa tất cả các bên liên quan, bao gồm các nhóm phụ nữ ở mọi cấp.
- Cần đảm bảo sự tham gia, đại diện và vai trò lãnh đạo có ý nghĩa và tăng cường của phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ dân tộc thiểu số, trong đối thoại chính sách và thực thi chương trình.
Thích ứng với Biến đổi Khí hậu (CCA) và Giảm thiểu Rủi ro Thiên tai (DRR) đóng vai trò thiết yếu đối với sự phát triển bền vững và khả năng phục hồi lâu dài của Việt Nam. Vùng đồng bằng trũng thấp, bờ biển dài và vùng cao nguyên của Việt Nam khiến đất nước này rất dễ bị tổn thương trước tác động của biến đổi khí hậu. Biến đổi khí hậu làm các thảm họa thiên nhiên trầm trọng thêm, dẫn đến các thảm họa xảy ra thường xuyên hơn, khó dự đoán hơn và dữ dội hơn, chẳng hạn như hạn hán 2015/2016 và xâm nhập mặn do El Nino gây ra. Vào thời điểm đỉnh điểm, hạn hán đã ảnh hưởng đến 2,3 triệu người, gây mất an ninh nước, lương thực và sinh kế, dẫn đến những tác động tiêu cực đến sức khỏe và dinh dưỡng. Người nghèo và người dễ bị tổn thương, đặc biệt là phụ nữ, trẻ em và người cao tuổi, chịu những tác động không cân xứng của biến đổi khí hậu.
Chính phủ Việt Nam đã thể hiện cam kết về bình đẳng giới trong biến đổi khí hậu và giảm thiểu rủi ro thiên tai thông qua việc xây dựng các chính sách, kế hoạch và nỗ lực thực hiện các chính sách này. Tuy nhiên, nhận thức, hiểu biết và ứng dụng còn khác nhau giữa các bên liên quan ở các cấp độ khác nhau, cho thấy việc lồng ghép giới trong biến đổi khí hậu và giảm thiểu rủi ro thiên tai vẫn cần được tăng cường hơn nữa.
Mối quan hệ giữa giới, biến đổi khí hậu và thiên tai ở Việt Nam là một lĩnh vực cần được nghiên cứu sâu hơn. Việc thu thập và phân tích dữ liệu phân tách theo giới, độ tuổi và dân tộc, cũng như việc áp dụng phân tích giới là tối quan trọng khi xây dựng các chính sách và kế hoạch cần thiết cho CCA và DRR hiệu quả.
Mặc dù phụ nữ bị ảnh hưởng không đồng đều bởi biến đổi khí hậu và thiên tai, nhưng họ là những nhân tố chính trong CCA và DRR, do đó việc đảm bảo sự tham gia và lãnh đạo có ý nghĩa của họ trong các quá trình ra quyết định về CCA và DRR là điều cần thiết. Nhằm nâng cao nhận thức và nhấn mạnh tầm quan trọng của bình đẳng giới trong khả năng chống chịu với khí hậu và thiên tai trong bối cảnh chương trình nghị sự phát triển sau năm 2015, SNV Việt Nam đã cùng với UN Women, UNDP, CARE và Oxfam tại Việt Nam khởi xướng và xây dựng một bản tóm tắt chính sách. Vào tháng 11 năm 2017, SNV đã giới thiệu bản tóm tắt chính sách này tại COP23 ở Bonn, Đức, nhằm làm nổi bật mối liên hệ quan trọng giữa biến đổi khí hậu, khả năng chống chịu với thiên tai và giới trên diễn đàn toàn cầu.
Bản tóm tắt chính sách này đề cập đến các vấn đề chính về bất bình đẳng giới trong CCA và DRR, với mục đích tăng cường bình đẳng giới trong các chính sách, kế hoạch và việc thực hiện chúng. Bản tóm tắt chính sách này dựa trên những bài học kinh nghiệm từ các nghiên cứu và kinh nghiệm thực tiễn của nhiều tổ chức tại Việt Nam. Các khuyến nghị trong bản tóm tắt chính sách hướng đến tương lai về cách thức tăng cường sự tham gia và lãnh đạo của phụ nữ, đồng thời củng cố lồng ghép/phản ứng nhanh về giới trong thích ứng với biến đổi khí hậu và giảm nhẹ rủi ro thiên tai (CCA) và giảm nhẹ rủi ro thiên tai (DRR) trong bối cảnh chương trình nghị sự phát triển sau năm 2015.