Tổng quan

Bản tóm tắt này là một phần của nghiên cứu được thực hiện trong khuôn khổ chương trình IGNITE của CARE tại Việt Nam, với sự hỗ trợ từ Trung tâm Tăng trưởng Bao trùm của Mastercard. Nghiên cứu được tiến hành vào tháng 4 – 5 năm 2022 nhằm tìm hiểu cách các chuẩn mực và kỳ vọng xã hội ảnh hưởng đến các doanh nghiệp siêu nhỏ và nhỏ do phụ nữ làm chủ, đặc biệt là trong vai trò chăm sóc con cái và đóng góp thu nhập trong gia đình. 

Sử dụng khung phân tích SNAP của CARE, nghiên cứu kết hợp khảo sát trực tuyến, phỏng vấn cặp đôi và thảo luận nhóm với các nữ doanh nhân định hướng phát triển. 

Kết quả cho thấy, mặc dù đã có nhiều tiến bộ, các chuẩn mực xã hội vẫn tiếp tục tạo ra rào cản cho quyền tự chủ kinh tế của phụ nữ. Những quan điểm về vai trò chăm sóc và kiếm thu nhập vẫn còn là gánh nặng cho phụ nữ, đặc biệt ở các thế hệ lớn tuổi. Tuy nhiên, sự thay đổi thái độ giữa các thế hệ báo hiệu tiềm năng thay đổi rộng lớn hơn, với các nhóm trẻ hơn thể hiện quan điểm tiến bộ hơn đối với trách nhiệm chung và vai trò lãnh đạo kinh tế của phụ nữ. 

 

Các phát hiện chính 

  • Nữ chủ doanh nghiệp thường đảm nhận trách nhiệm chăm sóc chính: 
  • 59% người tham gia cho rằng phụ nữ nên chăm sóc con cái. 
  • 80% nam giới và 60% nữ giới đồng tình với quan điểm này. 
  • Nhóm người trên 51 tuổi có tỷ lệ đồng ý cao nhất (76,7%), trong khi nhóm tuổi 26 – 50 chỉ chiếm 36,7%. 
  • Mẹ chồng và chính phụ nữ cũng là những người duy trì và thực thi chuẩn mực này. 
  • Phụ nữ kiếm được thu nhập cao hơn nam giới ngày càng được xã hội chấp nhận: 
  • Chỉ 29% đồng ý rằng đàn ông nên là người kiếm tiền chính. 
  • 100% nhóm tuổi 18 – 25 không đồng tình với quan điểm này. 
  • 28% phụ nữ cho rằng người khác sẽ không đồng tình nếu họ kiếm nhiều hơn chồng, và chính bản thân họ thường là người phản đối mạnh mẽ nhất. 
  • Tự đánh giá tiêu cực vẫn là rào cản lớn: 
  • Nhiều phụ nữ cảm thấy mâu thuẫn khi vượt qua vai trò truyền thống, dù cộng đồng đã cởi mở hơn. 
  • Sự chuyển biến qua các thế hệ mang lại hy vọng: 
  • Nhóm người trẻ tuổi cho thấy khuynh hướng phá bỏ các định kiến cũ, mở ra cơ hội thay đổi tích cực. 

 

Chuẩn mực xã hội là những quy tắc chi phối hành vi của con người. Chuẩn mực xã hội xác định những hành động được coi là phù hợp đối với phụ nữ và nam giới trong một nhóm hoặc cộng đồng nhất định. Những chuẩn mực này được hình thành trong cả các thể chế chính thức và phi chính thức, tồn tại trong tư duy cá nhân, và được duy trì, tái tạo thông qua tương tác xã hội. Chúng góp phần định hình khả năng tiếp cận tài nguyên và quyền tự do của phụ nữ và nam giới (thường không cân bằng), từ đó ảnh hưởng đến tiếng nói, quyền lực và cảm nhận bản thân của họ. 

Mục tiêu của nghiên cứu này là thu thập thông tin định lượng và định tính về các chuẩn mực xã hội ảnh hưởng đến nữ doanh nhân tại Việt Nam, liên quan đến trách nhiệm chăm sóc con cái, ai nên là người kiếm tiền chính trong gia đình, và ai đang duy trì những chuẩn mực này. Nhóm khảo sát bao gồm các nữ doanh nhân định hướng phát triển, có ít nhất hai nhân viên và đã hoạt động kinh doanh tối thiểu hai năm. Nghiên cứu đã kiểm chứng hai chuẩn mực sau: 

  1. Phụ nữ làm kinh doanh nên là người chăm sóc chính cho con cái, thay vì nam giới. 
  1. Nam giới nên là trụ cột tài chính trong gia đình, thay vì phụ nữ làm kinh doanh.