(Nguyên văn báo cáo bằng tiếng Anh)
Tổng quan
Báo cáo này được xây dựng trong khuôn khổ sáng kiến Thắp lửa – CARE IGNITEchương trình IGNITE của CARE nhằm phân tích cách các kỳ vọng xã hội và chuẩn mực văn hóa ảnh hưởng đến trải nghiệm của phụ nữ làm chủ doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ tại Việt Nam như thế nào. Nghiên cứu được thực hiện vào năm 2021 với sự hỗ trợ từ Trung tâm Tăng trưởng Bao trùm của Mastercard, khảo sát 1.449 chủ doanh nghiệp tại 7 tỉnh thành trên cả nước.
Nghiên cứu này nhằm tìm ra những khó khăn và trở ngại mà các doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ đang phải đối mặt.
Cụ thể, nghiên cứu sẽ tập trung phân tích các vấn đề sau:
Chăm sóc gia đình: Phụ nữ thường phải gánh vác việc chăm sóc con cái và nhà cửa nhiều hơn nam giới, khiến họ có ít thời gian và năng lượng hơn để tập trung vào công việc kinh doanh.
Thiếu tự tin: Do những định kiến xã hội, phụ nữ có thể cảm thấy thiếu tự tin vào khả năng kinh doanh của bản thân.
Thiên vị vô thức: Những người đưa ra quyết định kinh doanh (như nhà đầu tư, đối tác…) có thể có thành kiến ngầm, không nhận ra, và đánh giá thấp năng lực của các nữ doanh nhân.
Định kiến về năng lực: Xã hội vẫn còn những định kiến cho rằng phụ nữ không có đủ năng lực hoặc tố chất để làm kinh doanh thành công.
Thông qua các phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, bao gồm khảo sát có cấu trúc và phân tích chuẩn mực xã hội, báo cáo mang đến cái nhìn sâu sắc về cách các thái độ văn hóa và xã hội đang cản trở phụ nữ trong lĩnh vực kinh doanh. Mặc dù phụ nữ ngày càng tham gia vào hoạt động kinh tế, các chuẩn mực ăn sâu vẫn đang hạn chế vai trò lãnh đạo và ra quyết định chiến lược của họ. Kết quả nhấn mạnh sự cần thiết của các chương trình và chính sách không chỉ mở rộng cơ hội tài chính mà còn thay đổi các kỳ vọng xã hội áp đặt lên phụ nữ.
Các phát hiện chính
- Gánh nặng công việc chăm sóc gia đình:
Trong số các doanh nhân có con trong độ tuổi đi học, 32,6% phụ nữ cho biết họ là người chăm sóc chính, so với chỉ 5,7% nam giới. Điều này hạn chế đáng kể thời gian và khả năng đầu tư của phụ nữ vào phát triển kinh doanh.
- Nhận thức cá nhân và khoảng cách về sự tự tin:
Nhiều nữ doanh nhân cho rằng mình thiếu kiến thức và kinh nghiệm kinh doanh. Chỉ 19,8% phụ nữ xác nhận là người kiếm thu nhập chính trong gia đình, so với 76,4% nam giới, mặc dù hoạt động kinh doanh của phụ nữ đóng góp đáng kể vào thu nhập hộ gia đình.
- Chuẩn mực xã hội trong định nghĩa thành công:
Mặc dù cả nam và nữ đều dùng các chỉ số giống nhau để định nghĩa thành công (ví dụ: lợi nhuận, tăng trưởng, chất lượng), phụ nữ đặc biệt chú trọng đến việc tạo môi trường làm việc tích cực và đảm bảo công việc lâu dài cho nhân viên cho thấy vai trò xã hội mở rộng trong cách tiếp cận kinh doanh của họ.
- Thách thức liên quan đến kỳ vọng xã hội:
Ba thách thức lớn nhất mà phụ nữ kinh doanh gặp phải: gánh nặng chăm sóc gia đình, văn hóa kinh doanh bất lợi (ví dụ: giao kèo không chính thức, môi trường kết nối do nam giới chi phối) và hạn chế di chuyển đều liên quan chặt chẽ đến các chuẩn mực xã hội về vai trò và năng lực của phụ nữ. Những chuẩn mực này cũng góp phần khiến phụ nữ khó tiếp cận mạng lưới, nâng cao kỹ năng và lập kế hoạch kinh doanh.
Nhằm hiểu rõ hơn về các kỳ vọng xã hội và những rào cản mà phụ nữ gặp phải trong vai trò lãnh đạo doanh nghiệp, báo cáo này trình bày kết quả của một nghiên cứu được thực hiện vào năm 2021 với sự tham gia của 1.449 chủ doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ tại bảy tỉnh của Việt Nam. Nghiên cứu tập trung vào:
- gánh nặng chăm sóc không công không đồng đều;
- sự chênh lệch về tự tin mà phụ nữ phải đối mặt so với nam giới;
- thiên kiến vô thức trong quá trình ra quyết định kinh doanh; và
- những kỳ vọng tiềm ẩn ảnh hưởng đến năng lực kinh doanh của phụ nữ.